Realizacja RPOWP

Zarząd Województwa przedstawił KE plan przyspieszenia realizacji RPOWP

Maraton na półmetku

Od sumy zaangażowania wszystkich uczestników zależy powodzenie w wykorzystaniu pieniędzy z Unii Europejskiej – mówi Maciej Żywno, Wicemarszałek Województwa Podlaskiego

Jak wygląda obecny stan realizacji Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podlaskiego?

Maciej Żywno, Wicemarszałek Województwa Podlaskiego: Do tej pory zostało ogłoszonych 271 konkursów oraz 60 naborów pozakonkursowych. Wpłynęło na nie 2941 wniosków poprawnych pod względem formalnym. Podpisane zostały 773 umowy o dofinansowanie projektów o wartości ponad 3 mld zł i kwocie dofinansowania wynoszącej ponad 2,1 mld, co stanowi 45,05 proc. alokacji. Natomiast wydatki wskazane przez beneficjentów we wnioskach o płatność to 7,84 proc. alokacji.

Jeśli chodzi o realizację RPO, nie jesteśmy w czołówce…
Proszę pamiętać, że wszyscy – podlaski samorząd, samorządy innych województw, a także polski rząd są uczestnikami wielkiego maratonu wdrażania Funduszy Europejskich. Uczestniczą w nim także beneficjenci: samorządy lokalne, przedsiębiorcy, organizacje pozarządowe i wiele innych podmiotów, mogących ubiegać się o wsparcie. To od sumy zaangażowania wszystkich uczestników zależy powodzenie w wykorzystaniu pieniędzy z UE.

Z czego wynikają opóźnienia i trudności Podlaskiego w tym maratonie?

Już na początku tej perspektywy regiony startowały z różnych pozycji. Rozpoczęcie realizacji RPOWP, ale też programów regionalnych pozostałych województw Polski Wschodniej, było uzależnione od zatwierdzenia Programu Polska Wschodnia, ponieważ takie były ustalenia rządowe. To nie przypadek, że na mapie pokazującej stan realizacji programów najsłabiej wyglądają właśnie województwa ze wschodniej części kraju.
Również działania strony rządowej, a w niektórych obszarach – ich brak, są elementem spowalniającym cały proces. Można tu wymienić chociażby znaczne opóźnienia w przyjęciu ważnych dokumentów, takich jak Krajowy Plan Gospodarki Odpadami czy ustawy o rewitalizacji, które w praktyce uniemożliwiały przeprowadzenie konkursów z tych dziedzin. Do tego doszła jeszcze nowelizacja tzw. ustawy wdrożeniowej, co spowodowało konieczność dostosowania do jej wymogów dokumentów i procedur, w tym kryteriów wyboru projektów i opóźniło ogłaszanie konkursów.
Mamy też problemy z inwestycjami kolejowymi – PKP PLK tak naprawdę dopiero przygotowują projekty i nie traktują naszego regionu priorytetowo. A w RPO do wykorzystania na infrastrukturę kolejową jest aż 48 mln euro! Kolejne przykłady można mnożyć. W wyniku interpretacji przedstawionej przez Ministerstwo Rozwoju, dotyczącej podatku VAT od dotacji na OZE, zostało zamrożonych ponad 70 mln zł dotacji w ramach projektów wybranych do realizacji przez Zarząd Województwa Podlaskiego. Ta sytuacja sprawiła, że samorządy przez długi czas wstrzymywały się z podpisywaniem umów i musiały zmodyfikować swoje projekty. Rząd zmienił więc reguły gry w trakcie jej trwania.
Inny przykład to reforma oświaty, zmieniająca sieć szkół i tym samym zdiagnozowane wcześniej potrzeby naszego regionu…
Oprócz tego są jeszcze problemy, na które również samorząd województwa nie ma bezpośredniego wpływu. To m.in. dynamicznie zmieniająca się sytuacja społeczno-gospodarcza, która sprawia, że część zaplanowanych wcześniej działań, zwłaszcza w sferze społecznej, nie znajduje odbiorców. To też konieczność wnoszenia przez beneficjentów wkładu własnego do projektów społecznych, podczas gdy w poprzedniej perspektywie dofinansowanie wynosiło 100 proc.
Problemem są też skomplikowane przepisy o zamówieniach publicznych, które sprawiają, że beneficjenci mają trudności z wyłonieniem wykonawców robót i usług, a ceny w ofertach często przewyższają wartość inwestycji. Z kolei przedsiębiorcy mają problem ze stosowaniem zasady konkurencyjności.

A może sam program jest bardziej wymagający niż poprzedni?

Z pewnością jest on trudniejszy, niż ten wdrażany w poprzedniej perspektywie. Zarówno ze względu na wymagania stawiane przez Komisję Europejską, jak i ambitne cele, które sobie postawiliśmy. Chcę podkreślić, że pracownicy urzędu marszałkowskiego wdrażają dwa zupełnie nowe instrumenty: Rozwój Lokalny Kierowany przez Społeczność oraz projekty zintegrowane – łączące przedsięwzięcia inwestycyjne, „twarde” i społeczne, „miękkie”.
Cieszę się jednak, że KE docenia nasze działania w tych dziedzinach i rozumie, że ich wdrożenie wymaga więcej czasu.

Czy samorząd województwa podejmuje działania, mające na celu usprawnienie realizacji RPOWP?
Nie bagatelizujemy tej sprawy i dlatego już w 2017 roku podjęliśmy działania, mające na celu przyspieszenie realizacji RPOWP. Jako jedno z pierwszych województw przedstawiliśmy Komisji propozycje zmian w programie. Chodzi o przesunięcie środków na te zadania, które są najbardziej potrzebne w regionie – np. ochronę zdrowia, odnawialne źródła energii oraz modyfikację wskaźników RPO. Zmiany te musi zaakceptować KE.
Oprócz tego nasi pracownicy, którzy są na co dzień najbardziej zaangażowani w cały proces, podejmują szereg innych działań: organizują więcej szkoleń czy konsultacji z beneficjentami, przedłużają nabory, oceniają wnioski etapowo, by można było szybciej podpisywać umowy, zwiększają budżety konkursów, premiują w konkursach beneficjentów, którzy mają projekty gotowe do realizacji, upraszczają dokumenty.

A co z premią za sprawną realizację programu, czyli tzw. rezerwą wykonania? Czy regionowi grozi utrata 72 mln euro?
Mogę powiedzieć, że wbrew sugestiom pojawiającym się w mediach, te środki (6 proc. alokacji RPOWP – przyp. red.) nie są zagrożone. Istnieje bowiem możliwość przesuwania tych dodatkowych funduszy między osiami priorytetowymi programu. W przypadku zagrożenia wydatkowania środków w jednej osi istnieje możliwość przekazania pieniędzy do innej osi, która ma dobre wskaźniki realizacji. Oczywiście będzie to wymagać od Instytucji Zarządzającej RPOWP merytorycznego uzasadnienia, ale ważną rolę odegra też strona rządowa, ponieważ przesuniecie środków będzie poprzedzone negocjacjami z Ministerstwem Inwestycji i Rozwoju.

A zatem maraton trwa?

Tak, i rok 2018 to jego półmetek, bo wdrażanie RPO zakończy się ostatecznie w 2023 roku. Jest to jednak ważny rok. Komisja Europejska dokona bowiem pierwszych ocen realizacji najważniejszych wskaźników.
W tym roku mamy też 34 konkursy oraz 3 nabory w ramach projektów zintegrowanych przeznaczonych dla Białostockiego Obszaru Funkcjonalnego. Do podziału jest prawie 770 mln zł. Planujemy również zgłoszenie do KE wniosków o płatność na ponad 155 mln euro, czyli aż około trzech razy więcej niż na koniec roku 2017, co pozwoli na zwiększenie poziomu certyfikacji wydatków do 18 proc.
Maratony mają to do siebie, że trwają długo, a przed metą miejsca często się zmieniają.

Rozmawiała:
Izabela Smaczna-Jórczykowska

Proces ogłoszenia konkursu i wyboru projektów do dofinansowania przez Instytucję Zarządzającą RPOWP nie jest prosty. Składa się z wielu etapów

START

META