Konkursy RPOWP

Marszałek Artur Kosicki wręczył nagrody zwycięzcom konkursu

Moje województwo. Podlaskie 2030. Wyniki konkursu

Konkurs był skierowany do studentów uczelni wyższych z województwa podlaskiego. W swoich pracach mieli przedstawić wizję rozwoju regionu

Wpłynęło 15 prac. Wszystkie w ciekawy sposób poruszały wiele różnych tematów, zarówno inwestycyjnych, jak i społecznych. Studenci zwracali uwagę na ekologię, rozwój przedsiębiorczości czy szkolnictwa wyższego w województwie podlaskim. Część uczestników skupiła się na kompetencjach społecznych.

Zwycięzcami w konkursie zostali:
1. miejsce: Krzysztof Jakub Konon „Remedium dla podlaskiego”
2. miejsce: Ernest Sakowicz „Lepsze jutro”
3. miejsce: Monika Karska „Ekologiczna Polska „A” – sposobem rozwoju województwa podlaskiego”

Wyróżnienie: zespół w składzie: Zuzanna Kiersnowska, Adrian Konopka i Sylwia Jabłońska „W innej skórze czyli inteligencja emocjonalna jako kluczowy czynnik rozwijający kapitał ludzki województwa podlaskiego”.

Dziś publikujemy zwycięską pracę, w kolejnych numerach – prace laureatów 2. i 3. miejsca.

Remedium dla podlaskiego

Krzysztof Jakub Konon

Na wstępie chciałbym podkreślić, iż niniejsza praca stanowi raczej zbiór pomysłów i przemyśleń niż kompletną strategię. Mimo że przynajmniej część z propozycji może być trudna, o ile nie niemożliwa do wprowadzenia w najbliższym czasie, a być może nawet w perspektywie roku 2030, to wierzę, że do spójnego i harmonijnego rozwoju potrzebne są nie tylko doraźne kroki, ale również wizja, nadająca kierunek wszystkim działaniom.

Wprowadzenie

Województwo podlaskie nieustannie mierzy się ze zjawiskiem powolnej depopulacji, tak z ośrodków wiejskich, jak i z największych miast, na co składają się przeróżne czynniki. Choć jedną z wiodących przyczyn wciąż pozostaje kwestia finansowa, w której trudno nam jeszcze konkurować z zachodnimi województwami i na którą remedium jest tylko wzrost gospodarczy, to warto pochylić się nad innymi elementami wpływającymi na jakość życia, których rozwój mógłby pozwolić odwrócić ten niekorzystny trend. Wiele zostało już zawartych w aktualnej Strategii, jednakże jest kilka stref, które chciałbym poruszyć i zaakcentować.

Szkolnictwo wyższe i średnie

Uczelnie wyższe to strefa już teraz przyciągająca młodych do naszego województwa (zwłaszcza do Białegostoku). Jednakże należy kłaść nacisk na podwyższanie kompetencji i poziomu akademickiego podlaskich Alma Mater, a przede wszystkim na rozwijanie współpracy sfery nauki z sferą biznesu.

Warto również promować rozwój dziedzin naukowych wpisujących się w aktualne cele jak nowoczesne, ekologiczne rolnictwo, zielone technologie czy odnawialne źródła energii poprzez podnoszenie rangi lub tworzenie nowych wydziałów na uczelniach. Należy też dążyć do stworzenia spójnej ścieżki rozwoju, gdzie młodzi ludzie studiujący kierunki wpasowujące się w cele regionu znajdują następnie prace w tych branżach – pozwoli to zmniejszyć drenaż mózgów i odpływ absolwentów na zachód Polski.

Innowacje nie rodzą się w ramach dobrze zdefiniowanych dziedzin, a właśnie na styku różnych dziedzin. Dlatego warto rozważyć wspieranie współprac interdyscyplinarnych (np. kierunków medycznych z technicznymi celem poszukiwania nowoczesnych, przyjaznych środowisku materiałów medycznych). Taka współpraca mogłaby łączyć nie tylko studentów uczelni wyższych województwa, ale również szkół średnich (liceów, techników czy szkół zawodowych).

Osobnym tematem jest rozwój szkół zawodowych i technicznych, których oferta powinna być uatrakcyjniana i modernizowana oraz powinna silnie bazować na idei nauczania dualnego we współpracy z lokalnym biznesem.

Ład przestrzenny

Jest to czynnik istotnie wpływający na jakość życia, a jak często traktowany po macoszemu i spychany na dalszy plan. Warto wziąć lekcję z popełnionych w przeszłości błędów miast Europy Zachodniej i dbać w obszarach zurbanizowanych o takie kwestie, jak:

• wysoki odsetek biologicznie czynnych terenów zielonych i rekreacyjnych,
• stawianie na pierwszym miejscu ruchu pieszego i rowerowego nad samochodowy,
• rozwój wielopoziomowego transportu miejskiego (wykorzystującego oprócz autobusów również kolej czy tramwaje) do skomunikowania dzielnic miast jak również pobliskich wsi i miejscowości,
• dbałość o estetykę i ład architektoniczny,
• konserwacja i renowacja obiektów zabytkowych nadających indywidualność miast i zwiększające przywiązanie mieszkańców do miasta.

Zrealizować te cele pozwoliłoby objęcie kompleksowym planem zagospodarowania przestrzennego (jak najszerzej skonsultowanym z ludźmi mieszkającymi na określonym terenie) jak największej powierzchni województwa (nie tylko miejskich, ale również wiejskich).

Ale dlaczego to jest takie ważne? Takie miasta to nie tylko zadowoleni i zdrowsi mieszkańcy, ale również nowoczesny i ekologiczny wizerunek regionu. Co więcej, takie miasta mogą skłonić ludzi (zwłaszcza młodych) do wybrania miast województwa podlaskiego na miejsce pracy i życia, a także firmy do lokalizowania tutaj swoich siedzib (zwłaszcza sektorów wysokospecjalistycznych).

Mobilność i dostępność

Województwo zajmuje ostatnie, 16. miejsce pod względem liczby samochodów osobowych na 1000 mieszkańców. Jednak zważając na obecną wiedzę oraz światowe trendy, nie powinniśmy traktować tego jako wady, a za to nasze starania skierować w stronę rozwoju efektywnego ekonomicznie pozamiejskiego transportu publicznego i poszukiwać innych, innowacyjnych metod podwyższania mobilności mieszkańców województwa, zwłaszcza terenów wiejskich. Niski poziom dostępności transportu publicznego na terenach wiejskich skutkuje depopulacją oraz stanowi poważne ograniczenie życia niezmotoryzowanych mieszkańców, szczególnie osób starszych. Każdy powinien mieć możliwość dotarcia do urzędów, ośrodków medycznych czy punktów handlowych niezależnie od posiadania własnego środka transportu. Zdaję sobie sprawę, że ze względu na rozproszenie i niskie zagęszczenie ludności osiągnięcie tego celu tylko tradycyjnymi metodami może być nieefektywne ekonomicznie. Dlatego warto rozważyć alternatywne sposoby, również takie znajdujące się w fazie rozwoju czy implementacji. Z jednej strony mogłyby więc to być tak futurystyczne rozwiązania jak autonomiczne autobusy, a z drugiej strony chociażby idea carsharingu, która w małych ośrodkach wiejskich mogłaby być koordynowana przez władze lokalne.

Innym środkiem transportu regionalnego mogłaby być kolej, która powinna stanowić kręgosłup komunikacyjny województwa. Jednakże siatka trakcji kolejowej jest aktualnie zbyt mała (również pod względem eksploatowanych linii kolejowych na 100 km2 zajmujemy ostatnie miejsce), a dodatkowy problem stanowi częste peryferyjne położenie dworców i przystanków kolejowych (będące zaszłością jeszcze z czasów zaborów). Do tej pory czynione były starania głównie w skomunikowaniu największych ośrodków, zwłaszcza na linii Białystok – Warszawa. Wciąż jednak doskwiera brak połączeń między głównymi aglomeracjami (Białymstokiem, Łomżą, Suwałkami czy Bielskiem Podlaskim – każde z tych miast powinno posiadać bezpośrednie połączenie z pozostałymi), jak również wszystkimi miastami powiatowymi województwa.

Opieka medyczna

Jako studentowi medycyny szczególnie bliskie są mi kwestie dotyczące ochrony zdrowia. Nie sposób nie zauważyć postępu, jaki dotknął ten sektor w naszym województwie, zwłaszcza w miastach. Trzeba jednak dążyć z jednej strony do wytwarzania specjalizacji konkretnych szpitali zgodnie z trendem, jaki panuje w krajach zachodnich – pozwoli to na lepszą efektywność leczenia i lepsze wyniki zdrowotne. Z drugiej strony należy wzmacniać kompetencje pracowników ochrony zdrowia, zachęcać młodych lekarzy do pracy na wsiach i w małych miastach.

Warto również wzmacniać potencjał Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku, już teraz jednej z wiodących uczelni medycznych w kraju, celem rozwijania innowacyjnej wysokospecjalistycznej opieki medycznej, np. poprzez wspieranie współpracy z lokalnym biznesem, jak również przez tworzenie projektów i konkursów międzyuczelnianych dla studentów promujących wymianę doświadczeń i innowacje.

Energia i ekologia

Województwo podlaskie wciąż odnotowuje deficyt, jeżeli chodzi o produkcję elektryczności. Dlatego uważam, że warto kontynuować, a nawet rozszerzyć programy dofinansowywania (również pośrednio przez ulgi podatkowe) indywidualnych Odnawialnych Źródeł Energii (OZE),nie tylko w gospodarstwach wiejskich czy przedsiębiorstwach, ale również w domach jednorodzinnych i wielorodzinnych. Z drugiej strony, warto dążyć do zwiększania efektywności (a więc w efekcie zmniejszenia) zużycia energii, np. poprzez promowanie i dofinansowanie lub ulgi podatkowe na rzecz termomodernizacji i zwiększania efektywności energetycznej budownictwa mieszkalnego (spełniających warunki odpowiednich standardów energetycznych). Zważając na znaczną rolę m.in. hodowli bydła i branży mleczarskiej, warto również inwestować w produkcję elektryczności z biogazu.

W kwestii gospodarowania odpadami i recyklingu widoczny jest postęp, choć można jeszcze go uznać w niektórych miejscach za niewystarczający. Jednakże mając ambicję do objęcia roli lidera rozwiązań ekologicznych, musimy nie tylko zwiększyć wysiłki na rzecz popularyzacji sortowania odpadów (tak poprzez edukację, jak i przez innowacyjne rozwiązania – np. maszyny do zwrotu plastikowych butelek), ale również wykonać kolejny krok w kierunku „reduce, reuse, recycle”, a więc stawiać nacisk na zmniejszanie ilości odpadów i ponowne wykorzystywanie przedmiotów.

Pomimo że nasz region stanowi część Zielonych Płuc Polski, to są w nim miejsca, którym nieobce jest zjawisko smogu. W miejscach o najgorszej jakości powietrza wskazanym byłoby wprowadzenie (obok wcześniej wspomnianych projektów) programu wymian przestarzałych pieców cieplnych na bardziej ekologiczne rozwiązania.

Warto również zwrócić spojrzenie w kierunku elektromobilności, na przykład przez wybieranie pojazdów komunikacji zbiorowej opartych na silnikach elektrycznych lub hybrydowych, jak również rozwijanie infrastruktury i promowanie elektrycznych i hybrydowych pojazdów osobowych wśród mieszkańców.

Otwartość na kraje ościenne

Kulturowo i gospodarczo jesteśmy nierozerwalnie związani z krajami ościennymi – Białorusią na południu oraz Litwą na północy. Zwłaszcza związki z Białorusią są niezwykle istotne, jako że są bardzo ważnym partnerem gospodarczym (chociażby w zakresie handlu detalicznego) a my w stosunku do nich jesteśmy swego rodzaju ambasadorem europejskiego modelu rozwoju.

Moim zdaniem, należy dążyć do budowania więzów między mieszkańcami regionu a Białorusi (zwłaszcza Grodzieńszczyzny). W tym celu warto tworzyć programy wymian młodzieżowych, wspierać inicjatywy kulturalne takie jak „Basowiszcza”, a także promować tworzenie relacji biznesowych.

Kultura i turystyka

Patrząc jeszcze na aspekt depopulacji, proponuję jeszcze zwrócić uwagę na niedoceniane, a według mnie istotne zagadnienie szeroko rozumianej kultury. Z jednej strony, rozumiem przez to potrzebę rozwijania sieci bibliotek czy oferty Domów Kultury oraz tworzenia miejsc spotkań lokalnych społeczności (zwłaszcza na terenach wiejskich czy w małych miejscowościach), ale przede wszystkim kultywowanie i promowanie regionalnej kultury – poprzez przybliżanie jej dzieciom i młodzieży (np. przez organizowanie zajęć i warsztatów na temat lokalnej kuchni czy strojów ludowych w szkołach) oraz przez wspieranie tradycyjnych festiwali czy obchodów świąt. Korzystanie z różnych walorów województwa, również kulturalnych i krzewienie patriotyzmu lokalnego skutkować będzie wzmocnieniem identyfikacji z regionem, ergo przywiązaniem do małej ojczyzny.

Zważając na bogactwo kulturowe, historyczne i naturalne dziwić może relatywnie niski poziom turystyki w naszym województwie. Wydaje się, że obecne starania promujące walory regionu są niedostateczne i należałoby zintensyfikować działania promocyjne tak w kraju, jak i na arenie międzynarodowej. Wzrost turystyki byłby okazją nie tylko do wzrostu gospodarczego, ale również do kreowania wizerunku nowoczesnego i zielonego regionu, co pośrednio mogłoby wpłynąć na zwiększenie zainteresowania biznesu województwem podlaskim.

Podsumowanie

Chociaż już teraz postęp widoczny jest gołym okiem, to wciąż mamy dystans do nadrobienia względem pozostałych województw, nawet z tzw. bloku wschodniego. Większość moich propozycji nie ma charakteru czysto gospodarczego, ponieważ wierzę, że dla szybkiego rozwoju równie ważne, jak nie ważniejsze jest wzmacnianie walorów pozafinansowych, a przez to konkurencyjności naszego województwa.