LGD

W Kuleszach Kościelnych zagospodarowano plac na cele rekreacyjne

Niesamowita energia społeczności lokalnych

Wzrost aktywności mieszkańców, wspieranie oddolnych inicjatyw, uwolnienie lokalnych potencjałów. Właśnie temu służy Rozwój Lokalny Kierowany przez Społeczność (RLKS) – instrument, który zwiększył możliwości korzystania z Funduszy Europejskich na poziomie lokalnych społeczności

W podejściu RLKS to, co dzieje się każdego dnia na danym terenie, najlepiej rozumie miejscowa społeczność. Obywatele na szczeblu lokalnym powinni włączać się w inicjowanie i realizację działań na rzecz rozwoju obszaru, w którym żyją.

Podejście to było wcześniej znane pod nazwą LEADER, realizowane w perspektywie finansowej UE 2007-2013 w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich. W perspektywie finansowej na lata 2014-2020 jego zastosowanie zostało rozszerzone na inne – niż tylko rolny – fundusze unijne. W efekcie RLKS jest narzędziem, który pozwala społecznościom lokalnym realizować projekty finansowane nie z jednego (jak w perspektywie 2007-2013), a z czterech funduszy i nie tylko na obszarach wiejskich. Wśród tych funduszy są Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR) i Europejski Fundusz Społeczny (EFS), w ramach których finansowane są projekty m.in. z Regionalnego Programu Operacyjnego.
Warto podkreślić, że województwo podlaskie, wraz z kujawsko-pomorskim, to jedyne regiony, które wprowadziły instrument RLKS do realizacji w ramach RPO w obecnej perspektywie finansowej.

Lokalna Strategia Rozwoju

W realizację tego pomysłu zostały zaangażowane Lokalne Grupy Działania. To partnerstwa, w których uczestniczą mieszkańcy, przedstawiciele lokalnych organizacji, administracji, organizacji pozarządowych i firm. Ich zadaniem jest opracowanie planu, który będzie podstawą działań podejmowanych przez LGD. Ten plan nazwany jest Lokalną Strategią Rozwoju (LSR). W ramach tej strategii LGD może realizować różne projekty (w tym z RPO), które przyczyniają się do poprawy życia miejscowych społeczności. Każda Lokalna Grupa Działania jest odpowiedzialna za opracowanie swojej, odrębnej LSR. W efekcie to LGD wybiera projekty, które mają zostać realizowane zgodnie ze swoją, lokalną strategią. Takich LGD funkcjonuje na terenie naszego regionu 12 (mapka LGD).

– W środkach unijnych wcale nie chodzi o pieniądze. Ważne są sposoby, charakter, efektywność ich wykorzystania. Nikt lepiej nie zna potrzeb w swoich środowiskach niż ludzie reprezentujący te środowiska – mówi Adam Kamiński, prezes Lokalnej Grupy Działania Puszcza Knyszyńska.

Dzięki mechanizmowi RLKS ze środków RPO powstał Lipski Ośrodek Aktywności Lokalnej

LGD ogłasza konkursy

W ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podlaskiego 2014-2020 każda z Lokalnych Grup Działania z terenu województwa podlaskiego ogłasza nabór projektów do realizacji, które są wybierane przez radę LGD. Natomiast Zarząd Województwa Podlaskiego przyznaje dotacje projektom spełniającym warunki konkursu.

W przypadku RPO odbywa się to w ramach realizacji dwóch działań: 8.6 – Inwestycje na rzecz rozwoju lokalnego i 9.1 – Rewitalizacja społeczna i kształtowanie kapitału społecznego. W ramach działania 8.6 dotacje otrzymują tzw. inwestycje twarde, czyli powstają miejsca, budynki, drogi, place i inne elementy infrastruktury.

Natomiast w przypadku działania 9.1 dofinansowane są projekty, które są ukierunkowane bezpośrednio na pomoc człowiekowi. W miejscowych placówkach wsparcia dziennego dla dzieci i młodzieży, świetlicach środowiskowych, klubach seniora, przedszkolach, placówkach medycznych, fundacjach realizowane są różne programy na rzecz rozwoju, aktywizacji, edukacji, czy wsparcia zdrowotnego dla uczestników.
– RLKS poprzez sieć mniejszych projektów idealnie uzupełnia wielkie projekty kluczowe o zasięgu wojewódzkim czy krajowym – dodaje Adam Kamiński.

Rynek, basen, szkolenia zawodowe

Przykładów realizowanych inwestycji, które otrzymały dofinansowanie z RPOWP, jest wiele.

Mieszkańcy Choroszczy mogą przechadzać się po pięknym, przebudowanym Rynku 11 Listopada. Wykonano tam m. in. nowe alejki spacerowe, uporządkowano zieleń, zapewniono wodę na potrzeby miejskiego wodopoju i fontanny, zainstalowano nowe oświetlenie. Przebudowany został też układ komunikacyjny – zamiast ronda powstała dwupasmowa ulica.
Gmina Szumowo zaadaptowała nowe pomieszczenia do potrzeb 100 dzieci w wieku przedszkolnym, w tym osób niepełnosprawnych. Stało się to dzięki przeniesieniu Gminnego Przedszkola w Szumowie z budynku przy ul. 1 Maja 11 do nowego budynku, znajdującego się przy ul. Szkolnej 14.

W Krynkach z kolei odnowiono odkryty basen. Naprawiono ściany, wyremontowano schody, ławki, ułożono płytki antypoślizgowe.

W Mońkach Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną utworzyło oddział przedszkolny. Mogą z niego korzystać dzieci w wieku 3-5 lat. Przedszkole organizuje dodatkowe zajęcia specjalistyczne dla dzieci z niepełnosprawnością intelektualną.

Natomiast Gmina Siemiatycze realizuje projekt, który zakłada wzrost aktywizacji społeczno-zawodowej 10 osób zamieszkałych na jej terenie. Do końca 2020 roku skorzystają z porad zawodowych i psychologicznych, a także ze szkoleń i staży zawodowych.

Drogowskaz dla innych regionów

To tylko wybrane przykłady projektów, realizowanych z dotacji RPOWP dzięki mechanizmowi RLKS. Efekty potwierdzają, że warto angażować społeczności w podejmowanie działań zmierzających do rozwoju swoich obszarów.

– Dla mikroregionów, a więc najczęściej partnerstw kilku, kilkunastu gmin, środki z RLKS to niesamowita energia do realizacji pomysłów. Przede wszystkim RLKS to jedyne działanie spośród wszystkich, które w pełni angażuje społeczność lokalną. To właśnie ze społeczności powstają Lokalne Grupy Działania – podsumowuje prezes LGD Puszcza Knyszyńska.

Efekty związane z realizacją RLKS są na tyle zadowalające, że w nowej perspektywie finansowej UE możliwe jest rozszerzenie zastosowania tego mechanizmu o kolejne regiony w Polsce. Podlaskie jest zatem drogowskazem i przykładem dla innych województw, jak należy wdrażać inicjatywy lokalne.